Temat: Memy i memetyka w dyskursie naukowym. Czy mamy do czynienia z nauką?
  • Geneza memów, ewolucja i żywotność memu
  • Mem internetowy i jego pojęcie (problemy definicyjne)
  • Czy jest szansa, aby memetyka uzyskała status nauki? Dyskusja naukowa
  • Sem i amalgamat jako komponenty przestrzeni generycznej i ich znaczenie przy odbiorze komunikatu wizualno-werbalnego
  • Mem internetowy jako gatunek wypowiedzi
  • Typy konstrukcyjne: memy proste i memy złożone

Po zapoznaniu się z treścią zajęć, poproszę Państwa o wypełnienie krótkiego testu >

  • Geneza memów
  • Memy — czy są nauką?

Memetyka (ang. memetics) bada ewolucję kulturową zakładającą, że, jak w ewolucji biologicznej, jednostką doboru jest gen, tak w ewolucji kulturowej jednostką doboru jest mem, czyli najmniejsza jednostka informacji kulturowej. Memetykę możemy zatem zdefiniować jako podejście próbujące stworzyć model ewolucji memów.

- Memy przechodzą procesy zmian (mutacji, rekombinacji) swojej wewnętrznej struktury.

- Hipoteza memetyczna mówi, że proste memy rozprzestrzeniają się szybciej.

 

Termin meme został zaproponowany przez Richarda Dawkinsa  w książce "Samolubny gen" (wydanej w 1976) i zdefiniowany jako replikator kulturowy, analogiczny do replikatora w biologii, jakim jest gen. Według niektórych memetyków, to nie geny, a informacja zapisywana w genach jest replikatorem. Pojęcie memu nie jest pierwszym określającym najmniejszą jednostkę informacji kulturowej. Proponowane były także inne terminy, jak kulturgeny.

Terminologia memetyki jest w znacznym stopniu tworzona poprzez przystosowanie terminów biologicznych (np.: zamiana gen na mem,a także: pula memowa, memotyp, inżynieria memetyczna, mempleks, socjotyp). W memetyce zakłada się też, że ewolucja kultury jest silnie związana z ewolucją biologiczną.

Brodie pisze, że najlepiej replikującymi memami są te, które związane są z pożywieniem, seksem oraz bezpieczeństwem, ponieważ dostęp do pożywienia, rozmnażanie i unikanie śmierci są istotne z punktu widzenia ewolucji biologicznej.

Memetyka zakłada, że w przypadku ewolucji kulturowej, odmiennie niż w ewolucji biologicznej, dobór ma charakter nie darwinowski, a lamarckowski, tzn. że dziedziczone są cechy nabyte w procesie socjalizacji.

"Teksty z ulicy. Zeszyty Memetyczne" - www.memetyka.us.edu.pl 

  • Czy jest szansa, aby memetyka uzyskała status nauki?
    Dyskusja naukowa

Co osiągnięto w badaniach nad memami? (rozumiemy je nie tylko jako obrazki z sieci)
Badania memów skupiały się do tej pory nad następującą problematyką, którą podzielimy, za R. Borochem, na dwa okresy:
Okres 1 (1997-2006) prace badaczy, publikowane w czasopiśmie „Journal of Memetics” w latach 1997–2006:
- mechanizmy procesów ewolucyjnych;
- komparatystyczne porównanie różnych modeli rozwojowych;
- filozoficzne lub teoretyczne zagadnienia dotyczące ewolucyjnej epistemologii;
- granice poznania w paradygmacie ewolucyjnym;
- memetyczne badania empiryczne;
- badania podstawowe, idące w kierunku opracowania aksjomatyki memetyki.
Okres 2 (2005 do chwili obecnej): badacze skupieni wokół pisma „Teksty z Ulicy...” dotyczą kwestii takich, jak:
- definicje memu;
- EDCH kulturowy i rola memów w tym procesie (EDCH związek między ewolucją-rozwojem-zmianą kulturową. Akronim z ang: evolution – development – change);
- mem a informacja;
- mem a teorie komunikacji: informacja – sygnał – komunikat – transmisja;
- mem – nośnik memu;
- znakowość memu – znak memetyczny.

W moemcie, gdy przedstawione problemy szczegółowe zostaną zawężone i przekształcone w taki sposób by stały się głównymi hipotezami badawczymi, będzie można podjąć dyskusję nad wyznaczaniem specjalizacji obszarów memetyki (Szczegółowo R. Boroch, 2019).

Pojęcie memetyka, choć użycza nazwy nowej formie internetowego humoru, niewiele może pomóc w zrozumieniu jego pierwotnej istoty, ponieważ jej obiekt, czyli mem stał się zbyt złożonym wytworem kultury internetu. Pytanie zatem, co może pomóc w rozumieniu tych obiektów? Językoznawstwo

W ramach naszych zajęć mamy do czynienia z memem internetowym i to doprecyzowanie za pomocą przymiotnika internetowy decyduje o tym, że to właśnie językoznawstwo może uzurpować sobie prawa do tego aby rozpatrywać memy jako jednostki komunikacyjne.

Czym jest mem internetowy?

Mem internetowy, mem – gatunek wypowiedzi internetowej, komunikat obrazkowy zbudowany w oparciu o schemat konstrukcyjny wykorzystujący skonwencjonalizowane elementy związane z kulturą i historią Internetu.

Pojęcie memu zdołało się już upowszechnić w polszczyźnie, wciąż jednak przysparza problemów definicyjnych i kłopotów z jego właściwym pojmowaniem.

Zazwyczaj rozumiane jest trojako:

mem jako przedmiot badań memetyki – nauki o ewolucji kulturowej, która śledzi proces rozprzestrzeniania się różnych idei wśród członków danej społeczności;
mem jako obrazek o charakterze humorystycznym, w którym elementy ikoniczne współwystępują z elementami tekstowymi;
mem jako gatunek wypowiedzi internetowej, komunikat obrazkowy zbudowany w oparciu o schemat konstrukcyjny, wykorzystujący skonwencjonalizowane elementy związane ściśle z kulturą i historią internetu.

Z punktu widzenia językoznawstwa mem traktowany może być dwojako: jako ogólne określenie zabawnego obrazka z tekstem, występującego w przestrzeni internetu, jest to potoczne rozumienie pojęcia. W odniesieniu do metodologii językoznawczych mem rozumieć można również wąsko jako gatunek wypowiedzi internetowej o określonych cechach konstrukcyjnych i kompozycyjnych.

My będziemy się zajmować ujęciem trzecim, traktującym mem internetowy wąsko jako gatunek wypowiedzi internetowej o określonych cechach konstrukcyjnych i kompozycyjnych.

Za prototypowy mem (prototypowy w znaczeniu wzorcowy, idealny reprezentant swojej kategorii) można uznać kompozycję tekstowo-ikoniczną, w której warstwa językowa, obraz i/lub kompozycja są skonwencjonalizowane i wyróżnić w niej można schematy, w oparciu o które budowane są poszczególne obrazki.

Nowy gatunek wypowiedzi, jak ustaliliśmy na poprzednich zajęciach, wywodzi się przede wszystkim z trzech typów komunikatów obrazkowych, jakie rozwinęły się w cyberkulturze: advice animals, komiksów (z rage faces) i demotywatorów.

Zanim jednak przejdziemy do analizowania memów i poznania ich schematów. Musimy powrócić do pojęć językoznawstwa kognitywnego.

  • Sem i amalgamat jako komponenty przestrzeni generycznej i ich znaczenie przy odbiorze komunikatu wizualno-werbalnego.
SPRAWDZAM PAŃSTWA >
Proszę odpowiedzieć na 4 pytania, dotyczące treści zajęć.
Odpowiedzi te będą świadczyły o Państwa udziale w zajęciach. AK
 
    Bibliografia
  • Biedrzycki Mariusz: Genetyka kultury, Warszawa 1998, Prószyński i S-ka
  • Blackmore Susan: Maszyna memowa. Poznań: REBIS, 2002
  • Boroch R., Memetyka – tożsamość naukowa dyscypliny, „Teksty z Ulicy. Zeszyt memetyczny” 2019, nr 20, s. 99-125, https://doi.org/10.31261/tzu.2019.20.05
  • Brodie Richard: Wirus umysłu. Łódź: TeTa Publishing, 1997
  • Dawkins Richard: Samolubny gen (1976), Prószyński, 2012.
  • Grabowska Magdalena: Teoria amalgamacji a świat pojęć dzieci, „Edukacja i dialog”, UG, 2005, nr 103.
  • Wężowicz-Ziółkowska Dobrosława: Moc narrativum. Idee biologii we współczesnym dyskursie humanistycznym, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008.
  • Wężowicz-Ziółkowska (red.) Dobrosława: Infosfera. Memetyczne koncepcje kultury i komunikacji. ANTOLOGIA, Wydawnictwo WSZOP, Katowice 2009.